Σο Μέγα Σαλονίκη: Ποντιακό τραγούδι που υμνεί την πρωτεύουσα της Μακεδονίας

Πολύ παλιό Ποντιακό τραγούδι - πάνω στο ρυθμό του Διπάτ - από την περιοχή του Ινπέμπο (ή Ίνεμπολ) του Ποντού. Το βασικό θέμα του είναι το "Άσπειρος Θάλασσας", το Σάββατο (= η Θεσσαλονίκη) και το προσκύνημα στον Άγιο πρόεδρό της, δηλ. στο Άγιο Δημήτριο. Όλα αυτά, μέσα από τα μάτια μιας πεντάμορφης Σαλονικιάς που σέρνει το χορό. Πρόκειται για ένα ακόμα τραγούδι που γοητεύει την πρωτεύουσα της Μακεδονίας, ανάμεσα σε τόσα και τόσες που έχουν καταγραφεί σε ολόκληρη την Ελλάδα και όχι μόνο.

Ο μουσικολόγος Γιώργης Μελίκης, ο οποίος πραγματοποίησε και την καταγραφή, αναφέρει:
"Τα τραγούδια αυτά με την λογοτεχνική τους μορφή αλλά ταυτόχρονα με μια άριστη συνδυασμένη λαϊκή καλολογία αποτέλεσαν το επίκεντρο των περιπλανήσεών μου, η Παλαιά Πόντιοι γνώριζαν μόνο τα στίχοι τους και αυτά όχι όλοι.Η μελωδία παρέμεινε άγνωστη.Με λίγα χρόνια αργότερα σε μια "παν 'ύλη" ποντιακή συζήτηση με τον αείμνηστο Γ. Παυλίδη στο Νέο Προδρόμο της Ημαθίας, βρήκα αυτό που ζητούσα. Ολως τυχαία άρχισε να τραγουδάει το τραγούδι αυτό στο ρυθμό του ακριτικού "Ο Γιάννες, ο Μονόγιαννες, ο μαναχόν ο Γιάννες".
Στη συνέχεια ο Κιλκισιώτης αγιογράφος Δώρος Αντονιάδης με το ποντιακό της πάθος προσκόμισε πάνω στην βυζαντινή παρασταμαντική. Ετσι σώθηκε ένα ακόμα ωραίο ακριτικό ποντιακό τραγούδι. "

Δίσκος: "Σαλονίκη Παινεμένη", του Γιώργη Μελίκη 1989
Τραγούδι: Δώρος Αντωνιάδης
Λύρα: Γιάννης Τσαρίδης
Ισοκράτημα: Σ. Ηλιάδης, Δ. Καλόγλου, Γ. Μελίκης

Οι στίχοι:
Αφκα στον Άσπρεν Θάλασσας *, «σσο Μεγάλη Σαλονίκη
χορό χορέν 'ευγενικοί, χορόν οι παλληκαρέ
και 'σ χο χορός' σ σην κεφαλην βαστα φεργαδοπουλα *
Βαστάει και τραβάει το χορό και λέει το τραγικό *

"Η μάννα μ 'το άσ' τους ουρανούς και η κύρη μ 'ασ' σούφια *
και εγώ άστρον Σαλονικιό ντο βγέν 'ασ' όλα πρώτα.
Τάμα κάνει σού σουμελά και 'σ ση Αγία Σοφία,
ο Αη-Δημήτρης προσκυνίζεται από τη Σαλονίκη
να μ 'αψηλή, να' μαι πάλη, να μι πολύ εμορφεσα.

* Άσπρη Θάλασσα = το Αιγαίο Πέλαγος
* Φέργαδοπουλα = μικρό φρεγάτα (εδώ μεταφορικά η νεαρή και όμορφη γυναίκα)
* το τραγούδι = το τραγούδι (αρχαιότερος τύπος της λέξης, που προέρχεται από το λέγμα «τραγωδία»)
* νέφια = οι νεφροί, οι ουρανοί

από το κανάλι στο youtube: Greek folk music