Γιαργηττός – Ο Χορός του Θησέα

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ – ΜΕΛΕΤΕΣ – ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ

Ο χορός γιαργηττός ή διαργητός ή διαγυρτός ή «χορός του Θησέα» αποτελεί μια από εκείνες τις περιπτώσεις των χορών που οι κατά καιρούς μελετητές – ερευνητές βρήκαν πρόσφορο έδαφος να επισημάνουν την αρχαιοελληνική καταγωγή του (στα πλαίσια της ιστορικής συνέχειας) ή να απορρίψουν, με βάση νεότερα δεδομένα, την οποιαδήποτε σχέση του με παλαιότερες μορφές έκφρασης.

Τον χορό έχουν μελετήσει μεταξύ άλλων ο Διονύσιος Βαρβιάνης, ο αρχιδούκας της Αυστροουγγαρίας Erzhherzog Ludwiq Salvator, ο καθηγητής της ελληνικής μουσικής Κ.Α. Ψάχος, ο Ζακυνθινός νομομαθής Δ. Δάσης, ο Άγγελος Βισβάρδης και ο Νίκος Κεφαλληνός καθηγητής φυσικής αγωγής.

Το 1949 ο μουσουργός και μουσικολόγος Ιωσήφ Γκρέκας γράφει για το Γιαργηττό τα εξής: «Γιαργυττό η χορός του Θησέως, σε ρυθμό ¾ και 6/8. Ηταν ο λαϊκότερος χορός της Ζακύνθου, τον χόρευαν περισσότερο στις ορεινές περιοχές στους γάμους και στα πανηγύρια με τα ταμπουρλονιάκαρα. Γιαυτο και εχουν γραφτεί πολλά από πολλούς. Κατά την γνώμη μου η λέξη (γιαργηττό) προέρχεται από την ονομασία ενός αρχαίου δήμου της αττικής, τον Γαρηττό. Είναι λέξη προελληνική, όπως οι λέξεις : Υμηττός, Λυκαβηττός, Αρδηττός κ.α. Σήμερα η ονομασία αυτού του δήμου σώζεται μόνο ως τοπωνύμιο στα νοτιοδυτικά της Πεντέλης, εκει ακριβώς που ο Θησεύς όταν γύρισε από την Κρήτη μετά τον φόνο του μινώταυρου ήλθε σε σύγκρουση με τα ξαδέλφια του τους πενήντα παλλαντίδες καθώς αναφέρει ο Πλούταρχος ( Θησεύς ΧΙΙΙ ). Εκεί ο Θησεύς έκανε καθαρτήριο θυσία στον Δία μειλίχιο και εχόρευσε. Υποστηρίζεται ότι το χορό αυτό τον έφεραν στην Ζάκυνθο το 1669 πρόσφυγες από την Κρήτη».

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΟΡΟΥ

Πρόκειται για τριμερή μορφή χορού. Σήμερα μας είναι γνωστά τα δύο πρώτα μέρη, το τρίτο μέρος έχει χαθεί στο διάβα του χρόνου. Ως εισαγωγή στο μουσικό μέρος που προηγείται του χορού, ο πρωτοχορευτής κάνει μια στροφή στο χώρο περπατώντας εκεί όπου πρόκειται να χορέψει έχοντας τα χέρια ανοιχτά σχεδόν σαν να χαιρετά τους παρευρισκόμενους. Είναι σαν μια προθέρμανση για αυτό που θα ακολουθήσει.

Στην συνέχεια ο πρωτοχορευτής χτυπά τα δύο πόδια σταυρώνοντας το δεξί πάνω από το αριστερό και τεντώνοντας τα χέρια του αρχίζει να κάνει τρία βήματα (τσαλιμάκια) προς το κέντρο του χώρου οπού βρίσκεται για να σταυρώσει ξανά τα πόδια του για μεγάλο άλμα και με ένα δεύτερο άλμα να σταυρώσει τα πόδια του ξανά, κάνοντας και επιτόπια στροφή προς την αντίθετη κατεύθυνση και με τις ίδιες κινήσεις επιστρέφει στην αρχική του θέση. Η όλη διαδικασία επαναλαμβάνεται τρεις φορές και μετά την τρίτη φορά ο πρωτοχορευτής έρχεται στην αρχή του ανοιχτού κύκλου των χορευτών και αφού πιαστεί μαζί τους χορεύει ένα συρτό που μοιάζει αρκετά με τον σημερινό συρτό των 7/8 και ιδιαίτερα με το σχολικό (2,6 πίσω) χωρίς όμως σταυρώματα στα πόδια αλλά με κλείσιμο και σταμάτημα στην προσοχή. Ο συρτός γίνεται τρεις φορές και μετά επαναλαμβάνεται ξανά το πρώτο μέρος. Το τρίτο μέρος σύμφωνα με πληροφορίες που υπήρχε στο χορό έχει χαθεί στο πέρασμα των χρόνων. Έτσι η προσθήκη του λαβυρινθικού σχήματος όπως είναι αποτυπωμένη στο «ΧΡΟΝΙΚΟ» έδινε την λύση και φυσικά τη θεαματικότητα που έπρεπε να έχει ο χορός. Η λαβή του χορού όσον αφορά το δεύτερο μέρος είναι με τα χέρια κάτω. Ο χορός χορεύεται ΜΟΝΟ από άντρες και η φορά του στο δεύτερο μέρος είναι προς τα δεξιά σε κυκλικό

Δείτε τον χορό:

Πληροφορίες πάρθηκαν από το βιβλίο του Διονύση Γ. Κάρδαρη «Χορευτικές αναζητήσεις στην Ζάκυνθο»  κεφάλαιο 4.11 σελίδες 93 – 107 εκδόσεις ΕΝΤΎΠΟ, ΖΑΚΥΝΘΟΣ 2006.

Επίσης κομμάτια του άρθρου και η εικόνα του πάρθηκαν από το: https://xoreytis.gr/genika/giarghttos/